AN´ANALAR VA URF- ODATLAR
Oʻzbekiston xalqlari turmush tarzining shakllanish tarixi miloddan avvalgi 6—7-asrlarga toʻgʻri keladi.
Koʻpgina urf-odatlar va urf-odatlar milliy va diniy bayramlar – “Navroʻz” bahorgi tengkunlik kuni, Ramazon hayiti va Qurbon hayitlari, oilaviy tantanalar – toʻylar, farzand tugʻilishi va boshqalar bilan bogʻliq.
Tarixan o‘zbek xalqining asosiy an’analaridan biri mehmondo‘stlikdir. Xalq orasida dasturxon to‘kin-sochinligidan, oilaning to‘kin-sochinligidan qat’i nazar, mehmonni qabul qilish qobiliyati yuksak qadrlanadi. Shuning uchun, agar siz o’zbek mahallasida bo’lsangiz, taassurotlaringiz sayohatingizni bezab turgan yorqin va o’ziga xos marosimlarga ega bo’lgan bayram tantanasiga tashrif buyuring.
Mahalla oʻzbek madaniyatida katta oʻrinda tutadi. Bu odamlarni birlashtiradi, yaqinlashtiradi, ijtimoiy mavqei, millati va dinidan qat’i nazar, har bir insonga hurmat bilan munosabatda bo’lishni o’rgatadi.
Zero, bu oddiy yashash joyi emas, mehnatsevarlik, odamiylik, odob-axloq kabi xususiyatlar hukmron bo‘lgan turmush tarzi va tafakkur turi, asriy an’anasidir.
Yosh avlod tarbiyalangan xalq an’analari, urf-odatlarini keksa avlod vakillari aynan mahallalarda asrab-avaylab, ko‘paytirdilar.
Shunday qilib, o‘zbek mahallasi O‘zbekistonda fuqarolik jamiyatining o‘ziga xos institutidir. U xalqimizning o‘tmishi va bugunini bog‘laydi, jamiyatning ijtimoiy-madaniy rivojlanishidagi qiyinchiliklarni yengish, to‘g‘ri yechim topishga yordam beradi.
O‘zbekiston xalqi quvnoq va hamdard, mehmondo‘st va ochiq xalqdir. U har qanday yangilik uchun ochiq, lekin shu bilan birga uning ildizlarini unutmaydi, boy tarix va dastlabki an’analarni diqqat bilan saqlaydi va eslaydi. O’zbeklar ko’ngil ochishni, katta bayramlarni milliy musiqa va jo’shqin raqslar ijrosida keng miqyosda nishonlashni yaxshi ko’radilar va biladilar. Qo‘shiq va raqslar, mazali taomlardan iborat to‘liq dastgoh va a’lo kayfiyat – o‘zbeklar milliy bayramlarini shunday nishonlaydilar.
O`zbek xalqi uchun mehmondostlik, barchaga hurmat-izzat va ehtirom bilan muomala qilish avlod- ajdodlardan o´tgan buyuk me´rosdir. O`zbek oilalar odatda bir nechta avlodlardan iborat bo´lgan katta oilalar tarkibida yashaydi, shuning uchun ular ko´proq hovlisi bo´lgan katta uylarni yoqtirishadi. Mehmondostlikning bir qismi bo´lgan choyxorlik marosimi katta ahamiyatga ega boladi. Bunda choy damlash va uni mehmonlarga quyib berish faqat mezbonning mutlaq huquqi boladi.
Mehmonga kelayotganda o´zi bilan birga mezbonning bolalari uchun sovg´alar yoki shirinliklarni olinadi. Odatda faqat erkaklar bilan qo´l berib so´rashishadi. Ayollar hamda uzoqroq o´tirgan kishilar bilan o´ng qolini yuragiga qoyib, boshini ohista egib salomlashishiladi. Qo´l berib so´rashish paytida ananaga ko´ra kishining salomatligi, ishda va uydagi ishlari ahvoli to´g´risida so´raladi.
Mehmon, mezbon ko´rsatadigan o´ringa otirish kerak. Bunda ushbu joy kirishdan qanchalik uzoqda bo´lsa, shunchalik hurmatli boladi.
